Sint-Catharinadal, Oosterhout

De serene kwaliteit van een klooster

Het klooster Sint-Catharinadal is één van de oudste geloofsgemeenschappen Nederland. Om het klooster voor de toekomst levensvatbaar te laten blijven, werd samen met de kloostergemeenschap aan een integrale planvisie gewerkt. Een wijngaard met wijnhuis en de renovatie van het gastenverblijf vormen de ingrediënten waarmee de toekomst van de gemeenschap op het Sint-Catharinadal een hele nieuwe wending heeft gekregen.

Categorie
Gebiedsontwikkeling, Herbestemming, Publiek
Opdrachtgever
Stichting Sint Catharinadal
Periode
2014 - 2017
Programma
wijngaard, wijnhuis, winkel, restaurant, conferentieruimte en gastenverblijf
Publicaties

Brabant Cultureel, januari 2019
KRO NCRV Roderick zoekt licht – Wijnzusters in Oosterhout, Seizoen 3 Afl. 2

Fotografie

Michel Kievits

De kern van de opgave: hoe behoudt je ondanks de drastische en verrassende wending in de geschiedenis van het klooster en de gemeenschap zowel de serene karakteristiek van het klooster als de rust en toewijding van de zusters?

Binnen het huidige ensemble werden oplossingen ontwikkeld waarbij de activiteiten rondom het verbouwen van wijn geen invloed hebben op het dagelijkse leven van de zusters. De opgave bleek naast een architectonische ook een landschappelijke. Naast de transformatie van de gebouwen voor de wijnproductie werd daarom ook het masterplan voor de wijngaard gemaakt inclusief de wendakkers, de toegangswegen en de verdere ontsluiting.

Het wijnproductiehuis is ondergebracht in de voormalige koeienstal uit 1900. In dit gebouw zijn indifferente toevoegingen gesloopt waardoor de monumentale structuur van spanten, sporen en kap weer tot hun recht komen.

In de open ruimte staan de opslagtanks, de persen en andere aan de wijnproductie gerelateerde zaken. Een taveerne met een kleine keuken is gerealiseerd naast de werkruimte van het wijnhuis. Boven de cuverie is een entresol-verdieping toegevoegd die dienst doet als wijnproeflokaal en conferentieruimte. De facilitaire ruimten zijn ondergebracht in het lage gedeelte tussen de oude kloostermuur en de koeienstal.

Een winkel voor de verkoop van wijn en andere streekgebonden producten is gekoppeld aan het wijnhuis. Zowel het wijnhuis als de winkel zijn te bereiken vanaf de voortuin van het klooster en door een nieuwe brug over de singel aan de Kloosterdreef. Deze toegangen zorgen ervoor dat de bereikbaarheid van het wijnhuis en de winkel altijd beheersbaar is.

Tekeningen Wijnhuis

Plattegrond begane grond wijnhuis en winkel
Plattegrond eerste verdieping wijnhuis en winkel
Doorsnede wijnhuis en winkel
Doorsnede wijnhuis en winkel

Het gastenverblijf voldeed niet meer aan de norm en had te weinig gastenkamers. Het is daarom grondig verbouwd, uitgebreid en ondergebracht in het klooster en het poortgebouw.

Om de bereikbaarheid te verbeteren is een lift toegevoegd. Het gehele programma is binnen de huidige structuur opgelost waardoor geen geweld is gedaan aan de monumentale onderdelen van de vloer en de kap. In het poortgebouw zijn geheel in lijn met het logeerhuis in het klooster vooral twee persoonskamers gemaakt.

Tekeningen Logeerhuis en Poortgebouw

Plattegrond begane grond logeerhuis
Plattegrond eerste verdieping logeerhuis
Plattegrond begane grond poortgebouw
Plattegrond eerste verdieping poortgebouw
Plattegrond tweede verdieping poortgebouw

Het is een heel bijzonder complex. De ambitie was niet om een nieuwe laag toe te voegen aan de bestaande historische laag maar een bescheiden houding in te nemen tegenover de bestaande architectuur. Architectuur is vergankelijk, maar de wijngaard staat er over honderd jaar nog.

Sint-Catharinadal is na het voltooien van de werkzaamheden geenszins van uiterlijk veranderd. Alle ingrepen zijn gedaan met respect voor de monumentale status van het klooster en het harmonieuze beeld van dit moment.

De architectonische ingrepen zijn terughoudend van aard en voegen zich naar de rijke geschiedenis van het klooster. Er is gekozen voor “eerlijk” ambachtelijk materiaalgebruik, geheel in de geest van het bestaande, zonder historiserend te worden. Net als de ingrepen uit het verleden zijn de nieuwe ingrepen op een passende manier afleesbaar en herkenbaar.

Architect

Pascal Grosfeld

Team

Jaap Bekkers
Mark van der Mast
Jeroen Michielsen

Adviseur constructie
R2 constructie adviesbureau
Adviseur installaties
Vintis installatieadvies
Aannemer
Zwaluwe Bouw
Meer weten over dit project?

Neem contact met ons op.